ZER DA?
18 urtetik beherako
haur edo gazteei erreferentzia egiteko balio duen kontzeptua da arrisku
soziala. Guraso edo zaintzaileen partetik oinarrizko beharrak asetu gabe izatea
edo horiekiko axolagabekeria erakustea, gainera, kalte fisiko edo emozionala
jasotzea edo horretarako arriskuan dauden pertsonak sartuko lirateke multzo
honetan.
EZAUGARRIAK
Umeek oinarrizko behar
batzuk dituzte eta hauetakoren bat betetzen ez bada, arrisku sozialean egotea
gerta daiteke. Hauek dira behar horietako batzuk.
-
Behar fisikoak: Babesa,
osasuna, elikadura, garbitasuna, loa edo jarduera fisikoa.
- Behar
afektiboak: segurtasun emozionala, harremanak izateko sarea, autonomia edo
beldurrei aurre egiteko babesa sentitzea.
- Behar
kognitiboak: esploratzeko aukera ematea, estimulazio bilatu edo
errealitate fisiko soziala ulertzea.
- Behar
sexualak: Kuriositatea, kontaktua, galderei erantzutea edo
autoestimulaziorako baimena izatea. Abususekiko babesa oso alderdi
garrantzitsua da.
Gehien ematen diren
tratu txarrak honako hauek dira:
- Tratu txar
fisikoa: Legezko erantzuleren batek haurra jo edo min fisikoa eragiten
dionean edo egiteko arriskua dagoenean. Nahita egindako ekintza izan behar da.
-
Axolagabekeria: Haurraren
ardura duen legezko erantzuleek horren behar fisiko (osasuna) eta kognitiboak
(estimulazioa) erantzuten ez dituenean edo erantzuteko ahaleginik egiten ez
duenean. Epe laburrean edo epe luzean eman daiteke.
-
Tratu txar eta abandonu/utzikeria emozionala: Familiako edozein kidek umearekiko jarrera
mespretxuzkoa, irainkor etengabea izatea. Haurrak sortu nahi dituen harreman
loturak etengabe eteteko joera agertzen da.
-
Sexu gehiegikeria: 18 urtez azpiko umeek beraiek baino helduagoak diren pertsonengandik
ukituak jasatea edo harreman sexualak izatera iristea gerta daiteke.
Esperientzia horiek eragin zuzena izango dute haurrarengan, amorrua, besteekiko
aldentzea edo autoestimua bezalako alderditan.
Haurren
babesgabetasuna, guraso edo zaintzaileen bizitzako arlo desberdinetan izandako
bizipenek eragin dituzten jarreren ondorio zuzena izango da. Guraso edo
zaintzaileen egonezin emozionala (autoestimu baxua, depresioa), haurtzaroko
esperientziak, droga edo alkoholarekiko menpekotasuna, haurraren garapenerako
beharrezko jakintza okerrak edo nerabezaroan guraso direnek duten laguntza
falta. Etxean dauden helduen arteko harreman gatazkatsuak edo guraso seme-alaba
harremanak, haurrarekiko tratua baldintzatuko dute.
Haurren izaeran
eragile esanguratsua izango da etxean jasaten duten egoera. Etxean duten egoerak
haur horiengan amorrazioa eta sozializatzeko arazoak eragiten dizkiete kasu
batzuetan. Garapen maila apala izaten dute, zaintza eta arreta gehiago behar
izaten dute, gutxietsiak izateko arriskuan egoten dira eta horri,
erasokortasuan edo arreta falta bezalako jarrerak eragingo ditu.
HEZKUNTZA ESKUHARTZEA
Lehenik eta behin,
argi utzi nahi dugu arrisku sozial egoerei aurre egiteko biderik eraginkorrenak
gizartearen kontzientziazioatik abiatu behar direla. Eskolan lanean ari diren
profesional ororen inplikazioa beharrezkoa izango da, izan ere, hori izango baita
Gizarte Zerbitzuetara iristeko biderik zuzenena.
Eskolak, lehenik eta
behin, arrisku sozialak ez emateko edo ez errepikatzeko prebentzio neurriak
hartu beharko ditu. Kasuak identifikatzeko eta jakinarazteko ardura dauka.
Prebentziorako estrategia desberdinak baliatzerakoan, gurasoekin harreman maiza
eta hurbila izaten saiatu behar du irakasleak:
- Haur eta
nerabeentzako programak: curriculumean eduki berriak integratzea izan
daiteke. Horrela, gizarteratzeko trebetasunak, autobabesa edo arazoi aurre egiteko
eta konpontzeko trebetasunak eskuratzeko helburuak ere ezar dakizkioke
ikaskuntzari.
- Familientzako programak: gurasoekin gaia landu eta aurrera egiteko eskolak badaude. Irakasleek gurasoekin harremana izatea lagungarria izan daiteke.
-
Bakarkako ekintzak: gurasoekin bilerak izan eta umearen alderdi postiboak aipatu eta
horiek kudeatzeko orientabideak eman. Gurasoekin harreman ona eta ulerkorra
izaten saiatu behar du irakasleak baita aguntza zerbitzuetara bideratzeko
ahalegina egin ere.
Eskolan, Hezkuntza
Premia honi aurre egiteko, neurri batzuk hartzea gomendatzen da. Egoera
horretan aurkitzen diren haurrei, ikaskuntza prozesua betetzeko aukerak eskaini
nahi zaizkie eta horretarako beharrezkoa da arrisku soziala ez emateko neurriak
hartzeaz gain curriculumean zein erabiliko diren baliabideen moldaketa bat
egitea. Hezkuntza-proiektua, curriculum-proiektua eta egokitutako gela-
programazioak, prebentzio
mailako eta curriculuma
aberasteko planteamenduak , aldi baterako curriculum-egokitzapenak (ez esanguratsuak),
programazioen malgutasuna, aberastasuna, kultur aniztasuneko elementuak
sartzea, taldeak eta baliabideak antolatzea gelaren barruan edo familien
parte-hartzea bezalako neurriak hartu behar ditu eskolak premia honi aurre
egiteko.
- Tratu txarren inguruko kontzientziaziorako bi iragarki: