ZER DA?
Gorputzaren atal bat edo
batzuk mugitzea eragozten edo ezinezko bihurtzen duen aparatu motorearen
asaldura bat da, nerbio sistema zentralaren, muskulu-sistemaren edo
hezur-sistemaren funtzionamendu eskasak edota hiru sistemon arteko erlazio
desegokiak eragindakoa. MOTORE URRITASUNA DUEN IKASLEA,
beraz, gorputz koordinazioan alterazioa duen
ikaslea da, modu etengabe edo iragankorrean motore
aparailuan eragozpenen bat duena, sistemaren baten
funtzionamenduan anormaltasun bat duelako, bere adin bereko
ikasleek egin dezaketen ekintzaren bat maila aldakorrean mugatzen
duena.
EZAUGARRIAK
Motore urritasunaren barruan, mota desberdinak aurkitu ditzakegu baita urritasun horiek agertzeko era ugari. Jarraian, motore urritasun mota eta honen agertzeko erak kontutan hartuz, sailkapen bat egin dugu:
Nerbio sistema:
Garun edo Ardatz jatorrikoak izan daitezke Nerbio sisteman ematen diren urritasunak.
- GARUN
JATORRIZKOEN artean hauek izaten dira ezagunenak: Garun
Paralisia eta traumatismo kraneoenzefalikoak.
- Garun paralisia: posturaren eta mugimenduaren desordena, etengabekoa eta ez aldagaitza, garapena eta hazkuntza bete aurretik garunean izandako lesio baten ondorioz ematen dena.
- ARDATZ JATORRIZKOEN artean, hauek dira urritasun mota ezagunenak: Ardatz bifidoa eta traumatismo medularrak.
- Ardatz Bifidoa: Ardatz bifidoa atzealdeko bertebra arku bat edo gehiagoren fusio edo ixte ezak adierazten duen sortzetiko malformazioa da, medula espinalaren parte bat edo bera osorik biltzen duena (meningeak kanpora ateratzearekin edo ez joan daiteke]. Medula, espinaletik giharretara, azalera, e.a. iristen diren nerbioak ateratzen dira. Horiek, garunetik nerbio inpultsoa iragaten dute eta informazioa periferiatik entzefalora eramaten dute. Medularen malformazioak beraz, transmisio hau eten egiten du eta hortik datoz ageriko ardatz bifidoa duten pertsonek dituzten eragozpenak.
Giharren sistema:
Kasu hauetan, giharren fibrarengan eragina dauka urritasunak eta bere degenerazio progresiboak aparailu
lokomotoreko giharreak ahultzen doaz, motore funtzio nagusiak
alteratu eta ezintzera iritsi arte. Distrofia
motaren arabera gaixotasunaren ondorioak era benignoetatik oso larrietara
joan daitezke. Azken kasu hau da sarrien ematen dena eta normalki
haurtzaroan hasten den eta bizitzeko itxaropena gutxitzen duen deterioro
fisiko progresiboa darama berarekin.
Giharren
funtzioaren lehenengo alterazioak oso arinak dira eta edozein adinetan
ager daitezke. Giharren
distrofia era bakoitzak bere transmisio modua du, sintomak agertzeko adin
zehatz bat eta pronostiko zehatz bat. Haurtzaroan eta nerabezaroan agertzen direnen artean, garrantzitsuena Duchenne De Boulogneren distrofia edo distrofia
sasi-hipertrofikoa
- ACONDROPLASIA:
- AGENESIA: Atal baten formazio falta edo garapen ez osoa era partzial edo totalean.
- ARTROGRIPOSIA: Giharre eskeletikoa behar bezala garatu ez delako nabarmentzen den gaixotasuna, honek artikulazio nagusien deformazioa dakar, biziodun posizioan finkatuak eta saihestu ezin den tinkotasunarekin. Ez da progresiboa.
HEZKUNTZA ESKU-HARTZEA
Mugitzeko disgaitasuna duen ikasleak, bere ezaugarri, ahalbide eta premien arabera, curriculuma, materialak, laguntza pertsonalak eta antolaketazko laguntza eta neurriak abian jartzeko ardura dauka eskolak. Moldaketa horiekin, garapen eta ikaskuntza testuinguru esanguratsua den eskolaren hezkuntza eskaintzan parte hartzea lortu nahi dira.
Helburu hori lortzeko nahiarekin, eskolak jarraibide batzuen berri izan eta horiek baliatzeko ardura izango du. Hauek izan daitezke jarraibide horietako batzuk:
- Motore arloa: Kaltetua dagoen gorputz atalak gorputz eskeman integratzeko beharra dauka. Horretarako, atal guztiekin egin behareko jarduerak proposatu ( ibili desfilatzen, txaloak egin,paperak apurtu, sartu, atera bi esku erabiliz…) edo ispiluaren aurrean lan egin eta berak egiten duena, mugitzen duena esan, berbalizatzeko aukera ematen duten ariketak baliatu behar dira.
- Autonomia arloa: Ikasle horiek behar duten denbora eta erritmoa errespetatu behar dugu. Autonomia bultzatuko dugu, baliabide egokitu zein mgimenduzkoa ariketekin adibidez. Ikaslearen iniziatiba bulzatzeko dinamikak erabili behar ditugu.
- Komunikazio arloa: Keinuen bidez, hots, buruaz, eskuez, begiez, edo gorputz osoaz intentzionalki eta komunikatzeko asmoz egiten dizkiguten seinale guztiak hartu behar ditugu kontuan. Beharrezkoa izanez gero, komunikazio sistema alternatibo eta aumentatiboak erabili behar ditugu.
FAMILIA TESTUINGURUA
- Eskola
testuinguruak leku garrantzitsu, baina ez esklusiboa hartzen du haurraren
garapen eta heziketan.
- Familia
eta testuingurua, garapen-prozesuari, eta haurraren
sozializazioari eragiten dioten lehen agenteak dira
- Ohikoa
izan daiteke,Motore urritasuna duen haur baten gurasoak
ezgaitasuneko onarpen gradu desberdinetatik pasatzea [une itxaropentsu,
pena sentimenduak, beldurra, egonezina, kontraesanak,…]
- Eskolak gurasoei lagun
diezaieke prozesu honetan eta bere seme-alabaren garapenerako
orientazioak eskaini diezaieke .Eskolak berriz , gurasoen
kolaborazioa behar du, ez bakarrik orientazio hauek funtzionalak
gerta daitezen, baita, eta batez ere, eskolak
informazioa beharko du, haurra hobeto ulertu eta
ezagutzeko
- Kolaborazio,
orientazioa, inplikazioa eta komunikazio marko horretan
kokatuko da gure eskuartzea
INFORMAZIO OSAGARRIA
- Duchenne eta Beker-en distrofia muscularren sailkapena eta ezaugarriak:
http://www.genagen.es/genagen/distrofias-musculares-de-duchenne-y-becker/- Motore urritasuna duten ikasleekin jarduteko gida:
http://www.educa2.madrid.org/web/educamadrid/principal/files/bed2ad4c-db28-46f2-95f7-5790d23bff47/Guia_para_la_atencion_educativa_al_alumnado_con_discapacidad_motora.pdf
- Motore urritasuna duten ikasleen jarduera errazteko egin daitezkeen egokitzapenak: